Dysplazja stawów biodrowych i łokciowych jest chorobą genetyczną, która dotyczy głównie psów dużych ras (takich jak rotweillery, owczarki niemieckie, nowofunlandy, goldeny itd.). Nie oznacza to jednak, że nie występuje ona u psów mniejszych ras, a także u kundelków. Na jej rozwój, oprócz genów, mają wpływ również czynniki środowiskowe: sposób odżywiania (oraz jego ilość) i aktywność ruchowa. Należy pamiętać, że zdrowa żywność i odpowiednia ilość ruchu, zwłaszcza u psów w wieku szczenięcym, ma ogromne znaczenie dla ich późniejszego rozwoju.
Dysplazję charakteryzuje fakt, że psy, których rodzice chorowali mają duże szanse na to, że schorzenie wystąpi również u nich. Jednak nie jest to regułą.
Jeśli rodzice psiaka mieli dysplazję istnieje duże prawdopodobieństwo, że również on zachoruje. Zasada ta nie sprawdza się jednak w 100% przypadków aż właściwe działania profilaktyczne i przeprowadzone we właściwym czasie badania mogą zmniejszyć szansę na zachorowanie, zapobiec ciężkiej dysplazji lub pozwolić na uniknięcie jej skutków.
Jeżeli pies miał zdrowych rodziców, szansa na wystąpienie choroby jest mała i wynosi mniej niż 10%. Mimo to, nadal jest, dlatego również warto zdecydować się na badania profilaktyczne, szczególnie u psów ras posiadających predyspozycje do występowania dysplazji.
Dysplazją stawu łokciowego określa się grupę schorzeń rozwojowych mogących występować osobno lub łącznie prowadzących do oderwania i lub przemieszczenia fragmentu chrzęstnego lub chrzęstno-kostnego. W zależności od charakteru i miejsca uszkodzenia struktur stawu łokciowego wyróżnia się izolowany wyrostek dziobiasty przyśrodkowy kości łokciowej- FMCP (1), osteochondrozę bloczka kłykcia kości ramiennej-OCD (2), izolowany wyrostek dodatkowy kości łokciowej-UAP (3) oraz izolowany nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej -UME (4).
Izolowany wyrostek dziobiasty przyśrodkowy kości łokciowej- FMCP
Rozpoznanie stawiane jest na podstawie wywiadu, badania klinicznego , oraz badania radiologicznego. Wtórnie spowodowane zmiany zwyrodnieniowe są najczęstszymi objawami radiologicznymi choroby. Zmiany te jednak trudno wykazać wcześniej niż w 8 miesiącu życia psa, a ich obecność znacznie pogarsza rokowanie.
Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu oderwanego fragmentu chrząstki stawowej i lub leczeniu zachowawczym. Samo leczenie zachowawcze nie przynosi jednak dobrych efektów klinicznych. Możliwe jest jedynie czasowe zniesienie objawów bólowych.
Dysplazja stawu biodrowego jest dziedzicznym schorzeniem, przekazywanym genetycznie z rodziców na potomstwo, polegającym na niedorozwoju, niedopasowaniu, rozluźnieniu struktur budujących staw biodrowy (panewki, głowy kości udowej oraz więzadeł).
Konsekwencją jest niedokładne dopasowanie w stawie, przemieszczenie głowy kości udowej w stosunku do położenia panewki oraz nadwichnięcie lub zwichnięcie w stawie.
Stan zaś taki prowadzi nieodłącznie do zniekształcenia struktur anatomicznych stawu i postępującego zwyrodnienia stawu biodrowego.
Może dojść do zaniku kształtu głowy kości udowej czy spłaszczenia panewki.
Jedyną metodą rozpoznania lub wykluczenia dysplazji stawu biodrowego jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego.
Jeżeli badania robione są w celu zakwalifikowania psa lub suki do hodowli należy je wykonać u uprawnionego lekarza, których spis można odnaleźć na stronie Związku Kynologicznego w Polsce.
Leczenie zachowawcze możliwe jest jedynie w przypadku bardzo wczesnego rozpoznania schorzenia inaczej skutki są nieodwracalne. Leczenie operacyjne może przebiegać na wiele sposobów aż do wszczepiania specjalnych endoprotez stawów biodrowych.
Z
badań przeprowadzanych przez różne instytucje wynika, że najczęściej to
chorzy rodzice przekazują potomstwu skłonność do nieprawidłowego
ukształtowania stawu biodrowego w konsekwencji której dochodzi do jego
rozluźnienia podobnie jednak jak potencjalnie zdrowi nosiciele genów
dysplazji.
Jednak wykluczenie z hodowli takich zwierząt nie
gwarantuje w 100% uniknięcia zachorowań gdyż nie ustalono dotychczas
konkretnych genów w materiale genetycznym psa odpowiedzialnych za jej
rozwój.
Okazuje się również, że dysplazja ma podłoże polietiologiczne, wieloczynnikowe i nie zależy wyłącznie od genów.
Niezwykle
istotne jest prawidłowe żywienie psa w okresie wzrostu bowiem
popełnione błędy, często nawet nieświadomie, prowadzące do otyłości w
okresie późniejszym, mogą potęgować choroby zwyrodnieniowe stawów w tym
również dysplazję.
Musimy również pamiętać aby nie zmuszać młodego,
rosnącego psa do nadmiernego wysiłku fizycznego, który może powodować
urazy i w konsekwencji nasilać zmiany zwyrodnieniowe.
Ważne jest
również stosowanie substancji będących prekursorami chrząstki stawowej
lub mazi takich jak siarczan chondroityny, glikozoaminoglikaany czy kwas
hialuronowy.
Na co więc powinniśmy zwrócić baczną uwagę? Dysplazja stawów biodrowych daje różnego stopnia kulawiznę kończyn miednicznych jedno lub obustronna.
Dotknięte nią zwierzę wykazuje objawy:
a. sztywnego chodu,
b. bardzo ostrożnie wstaje z posłania,
c. ostrożnie wykonuje wszelkie ruchy,
d. bardzo ostrożnie siada czy kładzie się,
e. ma problemy z wchodzeniem po schodach,
f. ma problemy z wskakiwaniem choćby do samochodu,
g. może być mniej ruchliwe,
h. może być więcej śpiące,
i. niechętnie porusza się będąc wypoczętym.
Kulawizna może też ulegać nasileniu po wysiłku a młody rosnący szczeniak staje się niechętny do zabawy i figli.
Generalnie
objawy dysplazji stawu biodrowego zaczynają się nasilać gdy pies staje
się bardziej aktywny co jest cechą charakterystyczną dla zdrowych
rosnących szczeniąt.
Wyróżniamy następujące stopnie dysplazji (oznaczenia FCI):
A – wolny od dysplazji (dotychczas A-1)
B – prawie normalne stawy (dotychczas A-2)
C – lekka dysplazja (dotychczas C-1)
D – średnia dysplazja (dotychczas C-2)
E – ciężka dysplazja (dotychczas C-3)
Według OFA warto stosować się w hodowli do kilku zasad by zminimalizować zagrożenie rozszerzania się dysplazji bioder. Oto one:
– Kojarzyć normalne psy pochodzące od normalnych (pod względem dysplazji) i rodziców i dziadków;
–
Dobierając pary do rozrodu można wykorzystać horyzontalne dane
rodowodowe, wiedząc, że po 50% cech genetycznych pochodzi od
rodziców, po 25 % od każdego z dziadków i 12,5 % od każdego z
pradziadków;
– Kojarzyć psy, które mają ponad 75% normalnego
rodzeństwa w miocie, z którego pochodzą. Należy więc wymagać tych danych
od hodowców oferujących suki lub psy do sprzedaży w celach hodowlanych,
nawet za cenę pokrycia kosztów badań rentgenowskich i oceny tych
spośród sióstr czy braci, które nie były badanie i zostały wykastrowane,
jako nie przeznaczone do hodowli;
– Wybierać psy, po których było nie mniej niż 90% normalnego potomstwa;
– Wybierać do hodowli tylko psy przewyższające swymi wynikami przeciętną dla populacji psów czy suk danej rasy.
Wymogi Polskiego Związku Kynologicznego:
RETRIEVERY (wszystkie rasy)
– wynik badania na dysplazję: A, B, C (psy i suki urodzone po 01.01.2006)
W rasach, u których dopuszczalny jest wynik C prześwietlenia na dysplazję, jeden osobnik
z kojarzonej pary musi być wolny od dysplazji (wynik A i B).